کاربرد نانو ساختارهای اکسید روی در حفاظت آثار هنری کاغذی

پیشگیری از تخریب آثار کاغذی تاریخی و هنری بوسیله عوامل آسیب رسانی چون دما، رطوبت، نور، موجودات بیولوژیکی، آلاینده های جوی و غیره، از فعالیت های مهم محققان رشته حفاظت و مرمت آثار تاریخی است. در این زمینه دستورالعمل های مختلفی مانند کنترل شرایط محیطی مکان های نگهداری آثار کاغذی یا استفاده از مواد شیمیایی جهت حفاظت این دسته از آثار توصیه شده است که اجرای آنها نیازمند فضاهای مخصوص و دستگاههای گرانقیمت است. همچنین برخی از روش های شیمیایی رایج برای انسان و محیط زیست مخاطره آمیز می باشد و از نظر اثر حفاظتی دارای پایداری کوتاه مدتی می باشند و بعد از گذشت مدت زمان محدودی باید تکرار گردند. در این پروژه با کمک فناوری نانو، ایجاد یک پوشش نانویی بر سطح آثار کاغذی تاریخی و هنری جهت بهره مندی از ویژگیهای محافظتی منحصر به فرد و پایدار نانوذرات اکسید روی مثل ضد باکتری و قارچ، محافظ در برابر پرتوهای نور ماوراء بنفش، خود تمیز شوندگی، تهویه آلاینده های هوا و غیره گزارش شده است. ترکیبات تهیه شده جهت پوشش دهی سطح آثار کاغذی، دیسپرسیونی از نانو ذرات اکسید روی در حامل الکل اتیلیک و نیز محلول کلوسل جی به عنوان پوشش واسطه می باشد. جهت مطالعه و بررسی های اولیه، کاغذ فیلتر به عنوان بستر پوشش شونده با این ترکیبات انتخاب شد. بعد از پوشش آزمونه های تهیه شده از کاغذ فیلتر با روش های متفاوت، در شرایط کهنه سازی تسریعی نوری و نیز حرارتی – رطوبتی قرار گرفتند و بعد از آن با انجام آزمون های مختلف بررسی شدند. این آزمون ها شامل آزمون استحکام کششی، آزمون جذب قطره ای، آزمون سنجش میزان اسید و قلیا، آزمون سنجش خواص ضد باکتریایی و قارچی، آنالیز و تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی، طیف سنجی نور مرئی و ماوراء بنفش و طیف سنجی مادون قرمز انتقال فوریه می باشد. نتایج آزمون ها مشخص می کند که پوشش دهی سطح کاغذ با نانو ذرات اکسید روی به روش نانو کامپوزیت باعث محافظت آن در مقابل عوامل آسیب رسان می گردد و در عین حال روشی مناسب، آسان، ارزان و بدون آسیب برای اثر، انسان و محیط زیست و دارای قابلیت برگشت پذیری می باشد. در نهایت این شیوه پوشش دهی بر روی نمونه کاغذهای مطالعاتی تاریخی شامل نسخ خطی، چاپی و کارت پستال نیز اجرا شد که دستاوردهای قابل قبولی را نشان می دهد.